| نظرات (0)
تنبك (تمبك، دمبك، دندونك و ضَرب) يكي از سازهاي كوبه‌اي ايراني است. اين ساز پوستي، از نظر سازشناسي جزء طبل‌هاي جام‌شكل محسوب مي‌شود كه از اين خانواده مي‌توان به سازهاي مشابه مانند داربوكا در كشورهاي عربي و تركيه و همچنين زيربغلي در افغانستان اشاره كرد.
دربارهٔ وجه تسميه اين ساز، هنوز يك راي نهايي حاصل نشده‌است. بهمن رجبي معتقداست كه نام اين ساز در اصل تنبك بوده و تبديل آن به تمبك به دليل قلب حرف «ن» ساكن به «م»، قبل از حرف «ب» است؛ مثل اتفاقي كه در تلفظ واژهٔ «شنبه» مي‌افتد.(تنبك و نگرشي به ريتم از زواياي مختلف نوشته بهمن رجبي) اما گروهي ديگر اعتقاد دارند كه صورت «تنبك» منشاء منطقي نداشته و به همين دليل به اشتباه در ميان مردم رواج يافته است.
نحوه پوست گذاري تمبك, آمورش تمبك
تكنوازي تمبك
اما در نوازندگي اين ساز از تكنيك‌هايي به نام‌هاي «تُم»، «بك»، «پلنگ» و «ريز» استفاده مي‌شود. بنابراين چندان بعيد نيست اگر نامگذاري «تنبك» بر اساس همين اسامي صورت گرفته باشد. از ديدگاه زبان‌شناسان واژه Tambourine كه در زبان‌هاي اروپايي براي تمبك به كار مي‌رود از واژهٔ تنبور پهلوي وام گرفته شده‌است.
تمبك از سري ساز هاي كوبه اي است و تنها ساز كوبه اي محسوب مي شود كه از ۱۰ انگشت براي اجراي آن استفاده مي شود . ساز كوبه اي را مي توان اولين سازي عنوان كرد كه بشر به آن دست پيدا كرده است كه از آن براي ترساندن حيوانات و يا اطلاع رساني به يكديگر استفاده مي كردند.
نحوه پوست گذاري تمبك, آمورش تمبك
تنبك يكي از سازهاي كوبه‌اي ايراني است
ساختمان ساز تمبك از قسمت هاي دهانه كوچك ، نفير ، بدنه ، دهانه بزرگ و پوست تشكيل شده است. ساز تمبك از دو قسمت كلي و استوانه اي شكل تشكيل شده :قسمت اول (بالا و هنگام نواختن ،جلو) به قطر تقريبي ۲۵ تا ۳۰ سانتي متر و به طول ۴۵ سانتي متر ،كه سطح بالايي آن پوست كشيده شده و در پايين به قسمت دوم متصل شده است و اين قسمت عبارت است از استوانه باريك تري كه در انتها (پايين) كمي گشاد تر شده و به دهانه اي باز منتهي گشته است .
ساختمان اصلي تمبك از چوب يك تكه اي است كه به صورت يك تكه از كنده ي درخت توت ، گردو ، زبان گنجشك ، كاج و … ساخته مي شود و پوستي كه بر روي دهانه ي بزرگ كشيده مي شود از پوست حيواناتي چون گوساله ، شتر ، گوسفند و بز مي باشد .
پيشينه تنبك با نام‌هاي پهلوي دمبلك به پيش از اسلام مي‌رسد و بنابر نظر دكتر معين دمبك صورت دگرگون‌شدهٔ همين نام است.تنبك در چند دههٔ اخير پيشرفت چشم‌گيري كرده و حتي به عنوان سازي تكنواز و مستقل نيز مطرح شده‌است.
منبع:beytoote.com
نحوه پوست گذاري تمبك, آمورش تمبك
ساختمان تمبك از قسمت هاي دهانه كوچك ، نفير ، بدنه ، دهانه بزرگ و پوست تشكيل شده
ساختمان تمبك:
بدنهٔ تنبك را در گذشته از جنس چوب، سفال و گاهي هم فلز مي‌ساختند، ليكن امروزه از جنس چوب مي‌سازند. تنبك از بخش‌هاي زير تشكيل شده‌است:
پوست
دهانهٔ بزرگ
تنه
پا
گلويي (نفير)
دهانهٔ كوچك (كاليبر)
از حلقه در انگشت‌هاي وسطي دستان مي‌توان با زدن روي پوست دهانه بزرگ چسبيده به تنه و شيارهاي روي تنه با كشيدن حلقه‌ها اصوات و شيرين كاري‌هاي متنوع و جالبي اجرا كرد
تمبك در هنگام نواختن ،به طور افقي روي ران نوازنده نشسته قرار مي گيرد و او دست چپ خود را در بالا و دست راست خود را در كنار راست تمبك قرار مي دهد و با انگشتان ،نرمه و تمام دست خود را بر قسمت هاي مختلف (مركز ،ميان ،كنار )پوست مي كوبد.
از آن جا كه وسيله كوبيدن روي تمبك انگشتان است و بدين وسيله نوازنده تمبك قادر است بر روي تمبك ريزه كاري و شيرين كاري هاي فراوان اعمال كند ،مي توان از آن به عنوان “تكنواز” استفاده هاي شايان و جالب نمود.
نحوه پوست گذاري تمبك, آمورش تمبك
ساز تنبك
نقش همنوازي در تمبك نه فقط همراهي ساز يا آواز و تامين و نگهداري “ضرب” موسيقي است ، بلكه طي ۲۵ سال اخير به ابتكار حسين تهراني و همكاري ديگران اركستري ملقب به “گروه تمبك نوازان” تشكيل شده و قطعه هاي متعددي اجرا كرده اند.
به دليل اينكه سن فرا گيري تمبك از سن ۴ سالگي تا ۸۰ سالگي مي باشد ، سايز هاي مختلفي همراه با وزن هاي مختلفي وجود دارد كه هنرجو با هر سن و قدرتي بتواند تمبك بزند.
تمبك بر خلاف اكثر ساز ها از نت هاي متداول دو ،ر ،مي و … استفاده نمي شود و نت هايي كه براي آموزش تمبك استفاده مي شوند ،اشكالي هستند كه به نوعي قرار داد بين نوازندگان تمبك گذاشته شده است.
نحوه پوست گذاري تمبك, آمورش تمبك
تمبك در هنگام نواختن ،به طور افقي روي ران نوازنده نشسته قرار مي گيرد
نوازندگان شاخص تمبك:
از قدما مي‌توان از حاجي خان ضرب گير ، عيسي آقا باشي، رضاقلي خان نوروزي، ابوالحسن صبا (معلمِ حسين تهراني)، مسعود خان، شعبان قناري ،مهدي قياسي، رضا روانبخش و عبدالله دوامي نام برد.
و از معاصرين تمبك نواز :
حسين تهراني
جهانگير ملك
امير ناصر افتتاح
بهمن رجبي
ناصر فرهنگ فر
محمد اسماعيلي
مرتضي اعيان
داريوش رفيعي
امير بيداريان نژاد
ملوك ضرابي
جمشيد محبي
داريوش زرگري
نويد افقه
همايون شجريان
پژمان حدادي
محسن كثيرالسفر
:: موضوعات مرتبط:
:: برچسب‌ها:
،
خبرنامه پیامکی 
